W sobotę 16.05.2020 r. weszła w życie kolejna ustawa nowelizująca specustawę koronawirusową, czyli tzw. Tarcza antykryzysowa 3.0. Uchylono m.in. art. 15zzs specustawy przewidujący, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg terminów procesowych i sądowych w:
1) postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
2) postępowaniach egzekucyjnych,
3) postępowaniach karnych,
4) postępowaniach karnych skarbowych,
5) postępowaniach w sprawach o wykroczenia,
6) postępowaniach administracyjnych,
7) postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
8) kontrolach celno-skarbowych,
9) postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 847 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284),
10) innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw
– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Terminy w powyższych postępowaniach, których bieg nie rozpoczął się przed 31.03.2020 r., rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. od 24.05.2020 r. Natomiast terminy w ww. postępowaniach, których bieg rozpoczął się przed 31.03.2020 r., od 24.05.2020 r. biegną dalej, co oznacza że stronie pozostanie czas krótszy o tyle dni, ile upłynęło od doręczenia pisma (zobowiązania) do dnia 31.03.2020 r. (art. 68 ustawy nowelizującej).
Zasada obiektywizmu i bezstronności, wyrażona w art. 7 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp) jest jedną z fundamentalnych reguł postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Zamawiający musi się więc liczyć z tym, że wszelkie czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego powinny być wykonywane przez osoby, które w toku tych czynności zapewniają bezstronność i obiektywizm. Oznacza też, że wszelkie czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania mogą wykonywać wyłącznie osoby, których uczestnictwo w procedurze udzielenia zamówienia nie powoduje choćby potencjalnie powstawania konfliktu interesów.
Przy wykładni przepisów krajowych zawsze należy uwzględniać przepisy źródłowe, a takim w tym wypadku jest art. 24 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, który kategorycznie przesądza iż pod pojęciem konfliktu interesów należy rozumieć każdą sytuację, w której członkowie personelu instytucji zamawiającej lub dostawcy usług w zakresie obsługi zamówień, działającego w imieniu instytucji zamawiającej, biorący udział w prowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia lub mogący wpłynąć na wynik tego postępowania mają, bezpośrednio lub pośrednio, interes finansowy, ekonomiczny lub interes osobisty, który postrzegać można jako zagrażający ich bezstronności i niezależności w związku z prowadzonym postępowaniem o udzielenie zamówienia (por. „Nowe podejście do badania konfliktu interesów”, www.uzp.gov.pl).
Ustawa wprowadza szereg zmian do obowiązującego prawodawstwa. Jedną ze zmienianych ustaw jest Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568 i 695). W zakresie proponowanych zmian – w art. 43, pkt 16 – znajduje się uchylenie art. 15zzs. Uchylany przepis zakłada m.in. zawieszenie biegu terminów procesowych i sądowych oraz biegu terminów postępowań prowadzonych przed Krajową Izbą Odwoławczą.
Wejście w życie projektu ustawy w obecnym kształcie spowoduje powrót do rozpatrywania spraw przed Krajową Izbą Odwoławczą w dotychczasowym trybie. Jutro prace w sejmie.
Powyższe rozwiązanie należy uznać za bardzo korzystne dla systemu zamówień publicznych, zwłaszcza że w poprzednich propozycjach pojawiał się pomysł aby Krajowa Izba Odwoławcza (KIO) wznowiła rozstrzyganie sporów przetargowych, ale bez udziału stron, na postawie ich pisemnych stanowisk. Z uwagi na to, że proces legislacyjny wciąż trwa, należy przypomnieć o fundamentalnych prawach obywatela i przedsiębiorcy w Unii Europejskiej.
W cywilizacji zachodniej jedna z podstawowych zasad jest prawo do publicznego i jawnego procesu, gwarantowanym aktami prawa międzynarodowego, m.in. w art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 04.11.1950 r. (Dz.U. 1993 Nr 61, poz. 284, ze zm., dalej „EKPC”), zgodnie z którym „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”.
Art. 22a ust. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp) w sposób jednoznaczny i kategoryczny przesądza o obowiązku udowodnienia przez wykonawcę, który powołuje się na zasoby innego podmiotu, że stosunek łączący go z tym podmiotem gwarantuje rzeczywisty dostęp do udostępnianych zasobów. Dysponowanie zasobami innego podmiotu musi wynikać z przedstawionych dowodów, tj. z dokumentów a zwłaszcza ze zobowiązania innego podmiotu. Zamawiający ma z kolei obowiązek skrupulatnego zbadania realności zobowiązania, nie wyłączając zastosowania procedury wyjaśnień oświadczeń i dokumentów, czy wezwania wykonawcy do ponownego ich złożenia.
Powstaje już kolejny, trzeci, projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Ten projekt dotyczy spraw sądowych, więc jest również krytyczny dla obywateli i przedsiębiorców.
Każdy kto zapoznał z dwoma poprzednimi projektami tej ustawy, dostrzegł jak bardzo są nieprzejrzyste. Oczywiście nadpisywanie kolejnych wersji oraz uznaniowość poszczególnych przepisów, prowadzi do chaosu w zakresie ich wykładni.
W Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 31 marca 2020 r., pod pozycją 568 opublikowano ważną dla wszystkich ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
Poniżej przedstawiamy wyciąg z najważniejszych przepisów odnoszących się do zmiany biegu terminów procesowych i sądowych.
W Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 31 marca 2020 r., pod pozycją 568 opublikowano ważną dla wszystkich ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
Poniżej przedstawiam wyciąg z najważniejszych przepisów odnoszących się do funkcjonowania systemu zamówień publicznych.
Sytuacja gospodarcza kraju, po stwierdzeniu pandemii wirusa SARS-CoV-2, uległa radykalnej zmianie i pogłębia się każdego dnia od czasu zdiagnozowania pierwszego zakażenia koronawirusem.
Z prawnego punktu widzenia mamy do czynienia z sytuacją nadzwyczajną, która może być uznana za siłę wyższą. Chociaż bowiem siła wyższa nie została zdefiniowana w przepisach Kodeksu cywilnego, to jej definicja została ukształtowana w doktrynie i orzecznictwie.
Zamawiający nie może czynić ze swego prawa do ustalenia wzorca umownego użytku, który jest sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie, zgodnie z art. 5 k.c. nie powinno być uważane za wykonywanie prawa, a w konsekwencji nie powinno korzystać z ochrony prawnej. Umowne regulacje, w tym przecież umowy w sprawie zamówienia publicznego, nie mogą sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, co wynika wprost z przepisu art. 3531 k.c. Można zapewne w niektórych przypadkach rozważać i dalej idący zarzut, nieważności umowy w sprawie zamówienia publicznego, jako zawierającej niedozwolone postanowienia, stosownie do treści art. 58 k.c.
W artykule 57 Dyrektywy 2014/24/UE przewidziano przesłanki wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Ponadto w ust. 7 wskazanego przepisu wskazano, że państwa członkowskie określają̨ w przepisach ustawodawczych, wykonawczych lub administracyjnych, z uwzględnieniem prawa unijnego, warunki wykonania niniejszego artykułu. W szczególności państwa członkowskie ustalają̨ maksymalny okres wykluczenia w przypadku, gdy wykonawca nie podejmie środków określonych w ust. 6 w celu wykazania swojej rzetelności.