Definicja oferty oraz dyrektywy wykładni oświadczenia woli w Kodeksie cywilnym
Punktem wyjścia do rozważań, stanowi definicja kodeksowa oferty oraz dyrektywy wykładni oświadczenia woli.
art. 66 § 1 K. c. w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp
Oświadczenie drugiej strony woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
art. 65 § 1 K. c. w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp
Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Z przywołanych norm dla omawianego zagadnienia wynika następujący wniosek, aby odrzucić ofertę na wskazanej podstawie prawnej należy w pierwszej kolejności analizowaną ofertę przetłumaczyć (zinterpretować) w celu odczytania jej treści. Tłumaczenie to odbywa się zgodnie z regułami z art. 65 § 1 K. c., a zatem mając na uwadze okoliczności, w których złożone zostało oświadczenie woli, przyjmując sens zgodny z zasadami współżycia społecznego oraz ustalonymi zwyczajami. Jednocześnie, zgodnie z poglądami prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, również oświadczenia jasne językowo podlegają wykładni (III CSK 349/06, II CK 122/05, II CKN 351/00).
Wykładnia oświadczenia woli – kontekst językowy i kontekst sytuacyjny złożenia oferty
W wyroku z dnia 7 marca 2018 r. w sprawie VIII Ga 102/18 dotyczącej zamówienia publicznego, Sąd Okręgowy w Szczecinie stwierdził, że „aby dokonać wykładni oświadczenia woli, a w konsekwencji odczytać jego treść w świetle art. 65 § 1 K. c. poza zwróceniem uwagi na kontekst językowy analizowanego oświadczenia uwzględnić należy także okoliczności jego złożenia, czyli kontekst sytuacyjny”. Kontekst językowy dobrze ujęła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 26 kwietnia 2022 r. w sprawie KIO 917/22, w którym wskazała, że „aby zamawiający był uprawniony odrzucić ofertę na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 11 września 2019 roku – Prawo zamówień publicznych jest zobowiązany przeprowadzić analizę porównawczą treści oferty oraz warunków zamówienia (w szczególności, co do zakresu, ilości, jakości, warunków realizacji i innych elementów istotnych dla wykonania zamówienia), w szczególności opisanego w SWZ – opisie przedmiotu zamówienia oraz porównania go do świadczenia które zaoferował Wykonawca w ofercie. Dokonanie takiego porównania przesądza o tym, czy treść złożonej w postępowaniu oferty odpowiada warunkom zamówienia. Niezgodność treści oferty z warunkami zamówienia zachodzi więc, gdy zawartość merytoryczna złożonej w danym postępowaniu oferty nie odpowiada ukształtowanym przez zamawiającego i zawartym w SWZ wymaganiom.”
Proste porównanie treści formularza ofertowego z postanowieniami SWZ, może okazać się w niektórych przypadkach niewystarczające dla oceny zgodności treści oferty z warunkami zamówienia. W szczególności, gdy podejrzenie co do niezgodności treści oferty z warunkami zamówienia, nie wynika z oświadczeń zawartych w formularzu, ale ujawni się niejako w trakcie postępowania, np. przy okazji y postępowania wyjaśniającego cenę. Wówczas, znaczenia nabiera kolejna dyrektywa wykładni oświadczenia woli ujmowana przez orzecznictwo jako kontekst sytuacyjny (faktyczny). Kontekst sytuacyjny to wszystko co wiąże się z danym postępowaniem i danym Zamawiającym. Tytułem przykładu kontekstem sytuacyjnym będzie zachowania wykonawców w postępowaniu na etapie przed złożeniem oferty, czynności podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu, okoliczności związane z prowadzoną procedurą wyjaśniania rażąco niskiej ceny, zarówno podstawa prawna prowadzonych wyjaśnień i cel tych wyjaśnień jaki i konkretne pytania kierowane do wykonawców, ostatecznie udzielone odpowiedzi.
Wykładnia oświadczenia woli – zasady Pzp
W przywołanym powyżej wyroku, Sąd Okręgowy w Szczecinie wywodził, że zgodnie z art. 65 § 1 K. c. – „wskazany w tym przepisie nakaz uwzględnienia w wykładni oświadczenia zasad współżycia społecznego wprowadza w istocie nakaz preferowania takiego możliwego wyniku wykładni, który wskazuje największy stopień zgodności z obowiązującymi w społeczeństwie normami moralnymi. W kontekście postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w trybie Pzp, za odpowiednik tych zasad na gruncie tej regulacji uznać należy zasady odczytywane z art. 7 Pzp, a tym samym przy dokonywaniu wykładni oświadczeń woli składanych w toku tego postępowania należy preferować taki wynik wykładni, który w jak największym stopniu jest zgody z zasadami, w szczególności zasadą przejrzystości postępowania.” Zgodnie z poglądami prezentowanymi w doktrynie oraz orzecznictwie, zasada przejrzystości postępowania oznacza, że wszystkie warunki i zasady postępowania przetargowego powinny być zapisane w ogłoszeniu o zamówieniu lub Specyfikacji w sposób jasny, precyzyjny i jednoznaczny, który pozwoli wszystkim rozsądnie poinformowanym i wykazującym zwykłą staranność oferentom na zrozumienie ich dokładnego zakresu i dokonanie ich wykładni w taki sam sposób. Zasada przejrzystości oznacza również zakaz wyciągania negatywnych konsekwencji wobec wykonawcy wskutek niedopełnienia przez niego obowiązku, który nie wynika wyraźnie z dokumentacji lub obowiązujących przepisów prawnych. W obecnym porządku prawnym (ustawa z 2019 r.) zasady prowadzenia postępowania zostały ujęte w art. 16 i w art. 17 Pzp.
Warto pamiętać, że profesjonalizm wykonawcy (art. 355 K. c.) nie uchyla reguł wykładni z art. 65 § 1 K. c. Co więcej, Zamawiający jest również podmiotem profesjonalnym, od którego wymagana jest szczególna staranność wyrażająca się większą zapobiegliwością, rzetelnością, dokładnością w działaniu, dokładnością w prowadzeniu postępowania, w tym wyjaśnień i zadawaniu odpowiednich pytań wykonawcom w toku postępowania. Pzp nakłada na Zamawiającego konkretne obowiązki i rygory postępowania. W sytuacji gdy, Zamawiający otrzymuje oświadczenie wykonawcy w odpowiedzi na własne oświadczenie, które nie odpowiada Zamawiającemu, zawsze ocena takiej odpowiedzi powinna następować w kontekście własnego postępowania – należytej staranności w prowadzeniu wyjaśnień.
Wykładni oświadczenia woli – oczywista niezgodność z warunkami zamówienia
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej niezgodność oferty z warunkami zamówienia musi być oczywista i niewątpliwa, przy czym postanowienia SWZ powinny być jasne i klarowne. Odrzucenie oferty nie może nastąpić z błahych, czysto formalnych powodów nie wpływających na treść złożonej oferty, jak również gdy zamawiający ma możliwość poprawienia błędów jakie zawiera oferta.
Zastosowanie art. 226 ust. 1 pkt 5 Pzp wymaga jednoznacznego wykazania na czym polega niezgodność oferty z warunkami zamówienia, poprzez wskazanie w ofercie tego, co jest sprzeczne z dokumentacją postępowania i w jaki sposób ta niezgodność występuje, w konfrontacji z wyraźnie określonymi i ustalonymi warunkami zamówienia.
Wnioski:
Projektodawcy kodeksowych reguł wykładni oświadczenia woli, skromność regulacji, tłumaczyli tym, że sędzia nie może być krępowany w kwestii interpretacji oświadczeń woli, gdyż jest ona tak związana z konkretnymi okolicznościami i stosunkami, że prawodawca „niczego tu przewidzieć nie może”.
Skontaktuj się z nami aby dowiedzieć się więcej na temat oferowanych usług.
Dziękujemy, że jesteś z nami
Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.
Aby otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach, zapisz się do naszego Newslettera.
Napisz do nas wiadomość na kzp@kzp.net.pl o tytule „Newsletter”, aby otrzymać dostęp.
Zapraszamy również do obserwowania strony Kancelarii na Linkedin