Naruszenie zasady TUM samo w sobie stanowi dostatecznie poważne naruszenie prawa Unii



19.08.2018

Zgodnie z art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) obywatele Unii mają prawo do dobrej administracji ze strony instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii w sprawach, które ich dotyczą.

Prawo do dobrej administracji oznacza, że:

  1. Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii.
  2. Prawo to obejmuje:
  3. a) prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację;
  4. b) prawo każdego do dostępu do akt jego sprawy, przy poszanowaniu uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej;
  5. c) obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.
  6. Każdy ma prawo domagania się od Unii naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez instytucje lub ich pracowników przy wykonywaniu ich funkcji.
  7. Każdy może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków Traktatów i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.

 

Zasada TUM bywa określana jako zasada czy obowiązek „staranności”, „sumienności” lub „starannego działania”, a także dlaczego służy ona jako fundament dla zbliżonych do niej podstawowych zasad prawa administracyjnego, takich jak zasada bezstronności czy rozpatrywania spraw w rozsądnym terminie. Innymi słowy obowiązek starannego działania, czy też konkretniej – obowiązek zbadania przez właściwą instytucję, przy zachowaniu staranności i bezstronności, wszystkich istotnych okoliczności rozpatrywanego przypadku („zasada TUM”), jest nieodłącznie związany z zasadą dobrej administracji. Ma on zastosowanie w sposób ogólny do działania administracji Unii w jej stosunkach z ogółem. Dlatego też zasada TUM przejawia się na dwóch poziomach, tak w ramach wewnętrznego systemu administracyjnego Unii orazi na poziomie państw członkowskich przy wdrażaniu przepisów Unii przez krajowe organy administracyjne. Ujmując rzecz w skrócie, zasada TUM obejmuje dwa przeciwstawne punkty widzenia: administracji i jednostek.

Trzeba jednak jednocześnie dodać, iż zasada TUM nie stanowi panaceum na ochronę podmiotów gospodarczych przed zaistnieniem wszelkich szkód i zwykłym ryzykiem gospodarczym.

 

Nie można przy tym nie dostrzec że organy administracji publicznej są odpowiednio wyposażone w dające im przewagę normy prawne, czy autorytet „zaufania publicznego” który daje przywileje w uzyskaniu informacji od podmiotów trzecich. Powinny też dysponować osobami przygotowanymi do prowadzenia spraw, udzielania porad i gromadzenia potrzebnych informacji.

Tak więc organy publiczne mają przewagę tak w kontaktami z innymi organami publicznymi, jak i korzystają z zasady współpracy z podmiotami prywatnymi przy prowadzonym dochodzeniu, polegającej na ich obowiązku przedstawieniu wszystkich informacji, które osoby te są w stanie uzyskać. Zatem przy rozpatrywaniu konkretnej sprawy organy Unii muszą w odpowiednim terminie i w sposób jak najbardziej skuteczny zgromadzić wszystkie informacje, które w danych okolicznościach są niezbędne. Więc w każdej sytuacji administracja musi prowadzić dochodzenie przy zachowaniu największej możliwej staranności w celu rozwiania wszelkich ewentualnych wątpliwości, jakie mogłyby zaistnieć przy ustalaniu stanu faktycznego. Władze publiczne muszą wykorzystać z urzędu wszystkie możliwości ustalenia stanu faktycznego.

 

Zgodnie z koncepcją Unii opartej na rządach prawa pierwszorzędne znaczenie ma stałe podejmowanie przez administrację Unii decyzji prawidłowych merytorycznie, zgodnie z ogólną zasadą, że organy administracji muszą działać zgodnie z prawem, a oczekiwany rezultat rozpatrywanej sprawy musi być jedynie właściwy. Dlatego też złagodzenie zasady TUM może więc wystąpić wyjątkowo, np. gdy obciążenia lub wydatki przekroczyłyby rozsądną miarę.

 

Na gruncie art. 41 karty, którego zasada TUM stanowi część, używa nazwy „prawo” do dobrej administracji i znajduje się w tytule V: „Prawa obywatelskie”. Ponadto, zgodnie z art. 52 ust. 1 karty, z praw można korzystać, a administracja Unii zobowiązana jest je szanować, zgodnie z art. 51 ust. 1 karty. Więc rzeczywistym celem zasady TUM jest ochrona dobra wspólnego poprzez zapewnienie, aby administracja działała w sposób zgodny z rządami prawa.

W związku z powyższym domniemanie dobrej wiary po stronie administracji jest wzruszalne i dopuszczalne jest zakwestionowanie wiarygodności informacji pochodzącej od administracji publicznej, gdyż dobra wiara obywatela lub przedsiębiorcy powinna mieć pierwszeństwo przed domniemaniem dobrej wiary administracji.