Zgodnie z art. 16 pkt 3 ustawy Pzp zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób proporcjonalny. Zasada proporcjonalności jest jedną z podstawowych zasad postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, obok zasady równego traktowania, uczciwej konkurencji oraz przejrzystości. Każdy element postępowania zamówieniowego powinien zostać ukształtowany zgodnie z tą zasadą – począwszy od wyboru trybu postępowania, a na postanowieniach umowy skończywszy. Co więcej proporcjonalność dotyczy także etapu przeprowadzenia postępowania, a więc oceny ofert wykonawców.
Praktyczne zastosowanie zasady proporcjonalności można pokazać na przykładzie dwóch orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej dotyczących dostaw sprzętu komputerowego. W wyrok z dnia 11 stycznia 2019 r. o sygn. akt KIO 2665/18 wskazano, że brak podania w formularzu ofertowym producenta, typu/modelu zaoferowanego monitora, stanowi nieusuwalny brak oferty, ponieważ oznacza brak złożenia oświadczenia woli Odwołującego, co do tego jaki konkretny monitor oferuje. Brak w ofercie informacji umożliwiającej dokonanie jednoznacznej identyfikacji oferowanego produktu – poprzez wskazanie jego typu/modelu oraz producenta uniemożliwia Zamawiającemu jego identyfikację, a tym samym niemożliwe jest dokonanie jakiegokolwiek badania i oceny zgodności z postawionymi wymaganiami. Reasumując, przedmiotowy brak musi skutkować odrzuceniem oferty.
Dla porównania warto wskazać na sprawę o zbliżonym stanie faktycznym (KIO 743/22). Zamawiający wymagał określenia w formularzu rzeczowo-cenowym nazw (modeli) oferowanych urządzeń peryferyjnych takich jak mysz i klawiatura. Jeden z wykonawców w złożonym formularz rzeczowo-cenowym, wskazał producentów oraz model procesora, płyty głównej, karty graficznej, jednak nie wskazał żądanych informacji w odniesieniu do myszy i klawiatury. Wydaje się, że kierując się pierwszym z orzeczeń Izba powinna nakazać odrzucenie oferty oferta wykonawcy. Jednakże, Krajowa Izba Odwoławcza potwierdziła prawidłowość oferty wykonawcy, powołując się właśnie na zasadę proporcjonalności. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że w tym konkretnym przypadku odrzucenie oferty byłoby nieproporcjonalne, a brak wskazania modelu klawiatury i myszy nie jest na tyle istotne, aby wyeliminować wykonawcę z postępowania.
„O ile zaprezentowana w odwołaniu interpretacja art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy pzp jest prawidłowa, o tyle Odwołujący bezpodstawnie zarzuca Zamawiającemu naruszenie tego przepisu, przechodząc do porządku dziennego nad tym, że zgodnie z art. 16 pkt 3 ustawy pzp zamawiający ma obowiązek przeprowadzenia postępowania w sposób proporcjonalny. Tymczasem w ustalonych powyżej okolicznościach odrzucenie oferty byłoby niezgodne z tą zasadą, przez której pryzmat należy oceniać każdą czynność podejmowaną przez instytucję zamawiającą. Domaganie się przez Odwołującego odrzucenia oferty w sytuacji, gdy z jej treści wynika potwierdzenie spełniania parametrów opisu przedmiotu zamówienia (które wskazują na standardowe, powszechnie dostępne na rynku peryferyjne urządzenia wejściowe), wyłącznie z powodu niedochowania wymogu podania modelu i producenta, przy znikomym udziale wartości tych urządzeń w cenie oferty, stanowi przejaw skrajnego formalizmu, przed którym chroni zasada proporcjonalności jako jedna z nadrzędnych w stosunku do dalszych szczegółowych uregulowań ustawy pzp (w tym art. 226 ust. 1 pkt 5 pzp) zasada udzielania zamówień publicznych. Jednocześnie w ustalonych powyżej okolicznościach umożliwienie przez Zamawiającego uzupełnienia przedmiotowych środków dowodowych, które nie zostały złożone wraz z ofertą, oraz dokonany wybór najkorzystniejszej oferty nie naruszyły ani uczciwej konkurencji pomiędzy wykonawcami, ani nie były przejawem nierównego traktowania pozostałych wykonawców. Nie ma bowiem podstaw do zakładania, że gdyby analogiczne braki dotyczyły innej oferty, Zamawiający zachowałby się odmiennie”.
Jak widać zastosowanie zasady proporcjonalności nie ma żadnych granic i może mieć zastosowanie do każdej, nawet najbardziej oczywistej niegodności oferty z dokumentami zamówienia, o ile odrzucenie w danej konkretnej sytuacji zostanie uznane za nieproporcjonalne. Proporcjonalność polega na podejmowaniu przez zamawiającego wyłącznie takich działań, które są konieczne do osiągnięcia zakładanego celu. Jeżeli dany brak nie powoduje braku możliwości przeprowadzenia rzetelnej oceny ofert to być może nie musi on powodować niezgodności z warunkami zamówienia. Pamiętać należy, że to od odwołującego się wykonawcy należy oczekiwać argumentacji wskazującej, że podjęte przez zamawiającego czynności oderwane są od zasadniczego celu prowadzenia postępowania i w konsekwencji realizacji zamówienia, stanowiącego jego przedmiot, jak również, że są one nieodpowiednie do osiągnięcia zakładanych celów lub pozostają z nimi w wyraźnej dysproporcji.
radca prawny Mateusz Pająk
Dziękujemy, że jesteś z nami.
Dziękujemy, że jesteś z nami
Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.
Aby otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach, zapisz się do naszego Newslettera.
Zapraszamy również do obserwowania strony Kancelarii na Linkedin