Podstawa prawna
Jak łatwo się domyślić polskie regulacje dotyczące elektromobilności są wynikiem wdrożenia dyrektyw unijnych. Choć nasza ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest z 11 stycznia 2018 r., to na skutek nowelizacji z dnia 2 grudnia 2021 r. przeszła ona diametralną zmianę i dopiero teraz tak naprawdę zaczyna mieć realne znaczenie.
Wspomniana nowelizacja jest wynikiem wdrożenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1161 z dnia 20 czerwca 2019 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego 2009/33/WE w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego. Jej celem jest pobudzenie rynku pojazdów samochodowych charakteryzujących się niskimi i zerowymi emisjami oraz zużyciem energii, a tym samym przyspieszenie przechodzenia UE na mobilność niskoemisyjną. Środkiem do realizacji tego celu jest nałożenie obowiązku dotrzymania minimalnych udziałów pojazdów czystych (nisko i zeroemisyjnych) w puli pojazdów drogowych objętych zamówieniami publicznymi.
W przedmiotowym artykule skoncentrujemy się na art. 68a i następnych ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, które mówią o udziale pojazdów nisko i zeroemisyjnych w całkowitej liczbie pojazdów objętych zamówieniami publicznymi.
Kto?
Nowelizacja ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych wprowadziła w art. 2 ust. 29 definicję „zamawiającego”. Pod tym pojęciem należy rozumieć zamawiającego publicznego, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych i zamawiającego sektorowego, o którym mowa w art. 5 tej ustawy. W efekcie obowiązki stosowania ustawy wiążą wszystkich zamawiających, w tym wszystkie jednostki samorządu terytorialnego (JST) bez względu na wielkość – to już nie kryterium liczby mieszkańców JST decyduje o konieczności dostosowania floty, lecz definicja „zamawiającego” przewidziana w przepisach ustawy prawo zamówień publicznych.
Jakie zamówienia?
Obowiązek zapewnienia w określonych terminach wykorzystywania odpowiedniej liczby pojazdów nisko i zeroemisyjnych przy wykonywaniu zamówień publicznych nie odnosi się do wszystkich zamówień, lecz dotyczy tylko konkretnych ich rodzajów, tj. zamówień:
- o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, dotyczących zakupu, leasingu, wynajmu lub dzierżawy z opcją zakupu pojazdów samochodowych;
- o wartości równej lub przekraczającej progi unijne dotyczących świadczenia usług o określonych kodach Wspólnego Słownika Zamówień UE – CPV:
– 60112000-6 w zakresie publicznego transportu drogowego
– 60130000-8 w zakresie specjalistycznego transportu drogowego osób
– 60140000-1 nieregularny transport osób
– 90511000-2 wywóz odpadów
– 60160000-7 drogowy transport przesyłek pocztowych
– 60161000-4 w zakresie transportu paczek
– 64121100-1 dostarczanie poczty
– 64121200-2 dostarczanie paczek
- w zakresie publicznego transportu zbiorowego o wartości przekraczającej wartość progową określoną w art. 5 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 PE i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i (EWG) nr 1107/70.
Jak liczyć udział pojazdów nisko i zeroemisyjnych we flocie pojazdów objętych zamówieniami?
W art. 68a ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych ustawodawca szczegółowo określił ile ma wynieść udział nisko i zeroemisyjnych pojazdów w całkowitej liczbie pojazdów objętych udzielonymi zamówieniami, wskazując również terminy w jakich należy spełnić powyższy obowiązek. Istotne jest, aby udział pojazdów niskoemisyjnych został spełniony łącznie we wszystkich udzielonych zamówieniach publicznych w dwóch okresach, do końca 2025 roku i do końca 2030 r.
Problemy zamawiających
Przede wszystkim zamawiający zastanawiają się w jaki sposób ustalać i weryfikować w procedurze przetargowej limity ekologicznej floty pojazdów? Rozwiązań jest kilka.
- Po pierwsze, wymogi z ustawy o elektromobilności w zamówieniach publicznych mogą przekładać się na kryteria oceny ofert. Wówczas zamawiający będzie promować wykonawców, którzy wykorzystują w swojej flocie tzw. czyste pojazdy.
- Inne rozwiązanie to w opisie przedmiotu zamówienia zamawiający może wprost wskazać, że wymaga, aby wykonawca, realizując zamówienie, używał pojazdów samochodowych, z których co najmniej określony procent będą stanowiły pojazdy elektryczne lub pojazdy napędzane gazem ziemnym.
- Nadto obowiązek dysponowania czystymi pojazdami może zostać opisany w projektowanych postanowieniach umowy – i to rozwiązanie wydaje się być najwłaściwsze.
Jak wynika z odpowiedzi na pytania opublikowanych na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury – nawet jeżeli wymogi wynikające z ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych zamawiający nie opisali w żaden sposób w dokumentacji przetargowej, to one i tak obowiązują zamawiającego jak i wykonawcę z mocy ww. ustawy.
Następnie ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych stawia wymóg, aby zamawiający, do dnia 31 stycznia każdego roku, przekazywali ministrowi właściwemu do spraw transportu informację za poprzedni rok o liczbie i kategoriach pojazdów objętych zamówieniami, w jakich stosowany jest obowiązek zapewnienia minimalnych udziałów pojazdów nisko i zeroemisyjnych w całkowitej liczbie zamawianych pojazdów, w tym o pojazdach elektrycznych, pojazdach napędzanych wodorem oraz pojazdach napędzanych innymi paliwami alternatywnymi. Oznacza to, że zamawiający mają obowiązek monitorować stan nisko i zeroemisyjnych pojazdów we flocie pojazdów objętych zamówieniami.
Nie bez znaczenia dla zamawiających jest też kwestia kosztów realizacji zamówień określonych w art. 68b ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Oczywistym jest bowiem, że z uwagi na to, że rynek pojazdów nisko lub zeroemisyjnych oraz potrzebna infrastruktura (stacja ładujące) nie jest jeszcze bardzo rozbudowany, wymóg dysponowania tego typu pojazdami przy realizacji zamówień publicznych spowoduje wzrost cen ofertowych.
Na koniec, ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych nie zawiera szczególnych sankcji za niewykonanie obowiązków, z art. 68a-68e ustawy. Ten element niepewności również powoduje obawy stron postępowań przetargowych co do prawidłowości działań podejmowanych celem wywiązania się z obowiązków narzuconych regulacjami ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz możliwych sankcji w przypadku nieprawidłowych działań. Z uwagi na powyższe to praktyka pokaże w jaki sposób przebiegał będzie proces zwiększania wprowadzania na rynek pojazdów czystych, tj. o niskiej lub zerowej emisji, przy wykorzystaniu zamówień publicznych.
Skontaktuj się z nami aby dowiedzieć się więcej na temat oferowanych usług.
Dziękujemy, że jesteś z nami
Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.
Aby otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach, zapisz się do naszego Newslettera.
Zapraszamy również do obserwowania strony Kancelarii na Linkedin