Rażąco niska cena – obowiązki dowodowe w świetle PZP



27.10.2022

Postępowanie przed Zamawiającym- obowiązek wykonawcy wykazanie, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny

Istnieje domniemanie, że cena podana w ofercie, zaoferowana przez wykonawcę jest prawidłową ceną rynkową (tak Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie o sygn. akt: II Ca 928/19). Wezwanie wykonawcy w toku postępowania o udzielnie zamówienia publicznego do złożenia wyjaśnień w trybie art. 224 ust. 1 i 2 Pzp obala to domniemanie i w miejsce tego powstaje nowe, że cena oferty wykonawcy jest rażąco niska. Ustawa stanowi wprost, że w ramach postępowania wyjaśniającego obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy (art. 224 ust. 5 Pzp). Postępowanie dowodowe przeprowadza Zamawiający wyznaczając ramy czasowe i przedmiotowe. Złożenie wyjaśnień i dowodów uzasadniających podaną w ofercie cenę lub koszt oznacza, że podejrzenie rażącego zaniżenia ceny lub kosztu się nie potwierdziło.

Z uwagi na to, że ustawa przewiduje termin na złożenie wyjaśnień (termin wyznaczony przez Zamawiającego), wyjaśnienia (wraz z załączonymi dowodami) złożone w wyznaczonym terminie mają kluczowe znaczenie w sytuacji, gdy dojdzie do sporu przed Krajową Izbą Odwoławczą. Orzecznictwo sądów oraz Krajowej Izby Odwoławczej jest zgodne od lat (w tym przedmiocie jak najbardziej aktualne pozostają poglądy zaprezentowane pod rządami Pzp z 2004 r.), że wyjaśnienia cenowe nie mogą być modyfikowane czy też uzupełniane na etapie postępowania odwoławczego. Krótko i konkretnie ujął to Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie w wyroku w sprawie o sygn. akt IV Ca 1299/09, w którym stwierdził, że złożenie wyjaśnień i przedstawienie nowych argumentów (w celu prawidłowości wyliczenia wskazanej w ofercie ceny) dopiero na rozprawie przed KIO było spóźnione i nie mogło być wzięte pod uwagę ani przez Izbę, ani tym bardziej przez Sąd Okręgowy. Podobny pogląd zaprezentowała Krajowa Izba Odwoławcza  w sprawie o sygn. akt: KIO 142/22 wskakując na reguły dowodowe wynikające z Pzp:

„(…) za nieskuteczną Izba uznała próbę odwołującego uzasadnienia realności zaoferowanej przez siebie ceny ofertowej dopiero w toku postępowania odwoławczego przed Izbą. Jak wynika z art. 224 ust. 6 ustawy Pzp, wyjaśnienia i dowody na poparcie realności zaoferowanej ceny powinny być przedstawione w toku postępowania przed zamawiającym, pod rygorem odrzucenia oferty, wynikającego z ww. przepisu. Tymczasem w analizowanej sprawie odwołujący dopiero przed Izbą po raz pierwszy składał niektóre dowody, które mogły i powinny być przedstawione w toku procedury wyjaśniającej przed zamawiającym, jeśli odwołujący chciał, aby zostały uwzględnione przy badaniu realności ceny ofertowej.”

Postępowanie przed Krajową Izbą Odwoławczą – obowiązek udowodnienia faktu spoczywa na twierdzącym.

W procesie cywilnym ciężar dowodu stanowi wymaganie dostarczenia sądowi dowodów potwierdzających przytoczone fakty pod rygorem przegrania procesu. Tak samo ciężar dowodu należy rozumieć w postępowaniu odwoławczym przed Krajową Izbą Odwoławczą. Obowiązek wskazania okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania oraz dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności obciąża odwołującego. Niepodołanie przez odwołującego ciężarowi dowodu prowadzi do oddalenia odwołania i zakończenia sporu.

  • CIĘŻAR DOWODU, ŻE OFERTA NIE ZAWIERA RAŻĄCO NISKIEJ CENY LUB KOSZTU, WYJAŚNIENIA RNC UZASADNIAŁY PODANĄ W OFERCIĘ CENĘ LUB KOSZT

Na odwołującym – wykonawcy, którego oferta została odrzucona z powodu rażąco niskiej ceny, nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie, czy złożenia wyjaśnień nieuzasadniających podanej w ofercie ceny lub kosztu ciąży ciężar dowodu wykazania przeciwności w stosunku do faktów, które legły u podstaw czynności zamawiającego. A zatem, jeżeli podstawą odrzucenia oferty będzie złożenie przez wykonawcę lakonicznych, ogólnych i tym samym nieuzasadniających podanej w ofercie ceny lub kosztu wyjaśnień, prawidłowym postępowaniem odwołującego będzie twierdzenie i dowodzenie przeciwieństwa, że wyjaśnienia wraz z dowodami czyniły zadość wezwaniu zamawiającego, dostarczały informacji umożliwiających weryfikację realności ceny oferty i uzasadniały podaną w ofercie cenę lub koszt. Jednocześnie dowodzenie przeciwieństwa musi się odbywać w oparciu o materiał złożony na wezwanie Zamawiającemu. Krajowa Izba Odwoławcza w przywołanym powyżej wyroku w sprawie o sygn. akt: KIO 142/22 uzasadniała: „Niezasadne okazało się w tym względnie powoływanie się na przepisy art. 534, art. 535 i art. 537 pkt 1 Pzp. Przepisy te przewidują, że strony mogą przedstawić dowody na poparcie swych twierdzeń do zamknięcia rozprawy. Jednakże przepisy te nie uchylają obowiązku wykazania realności ceny w postępowaniu o udzielenie zamówienia przed zamawiającym, pod rygorem odrzucenia oferty, wynikającym z art. 224 ust. 6 Pzp. Innymi słowy, jeżeli podstawą odrzucenia oferty odwołującego był brak ujęcia w wyjaśnieniach ceny pewnych elementów czy brak poparcia ich dowodami, to właściwa obrona wykonawcy przeciwko takiej podstawie faktycznej odrzucenia oferty nie mogła polegać na składaniu takich brakujących elementów kalkulacji czy dowodów w toku postępowania odwoławczego przed Izbą.”

  • CIĘŻAR DOWODU, ŻE OFERTA ZAWIERA RAŻĄCO NISKĄ CENĘ , WYJAŚNIENIA RNC NIE UZASADNIAŁY PODANEJ W OFERCIE CENY LUB KOSZTU

Na odwołującym – konkurencie kwestionującym legalność wyboru oferty, której cena lub koszt były przedmiotem wyjaśnień ciąży obowiązek wykazania, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub że wyjaśnienia nie uzasadniały podanej w ofercie ceny lub kosztu. Konkurenci mają wyjątkowe trudności w dowiedzeniu, że cena oferty wykonawcy wybranego jest rażąco niska. Trudno bowiem wywodzić skutki prawne z okoliczności ogólnych, którymi najczęściej dysponuje w takiej sytuacji konkurencja. O rażąco niskiej cenie możemy mówić tylko konkretnie:

  • konkretna cena
  • za konkretne zamówienie
  • konkretnego wykonawcy.

Zgodnie z poglądami prezentowanymi w doktrynie i orzecznictwie z obowiązku wskazania okoliczności faktycznych i prawnych, uzasadniających wniesienie odwołania oraz dowód na poparcie przytoczonych okoliczności nie zwalnia odwołującego art. 537 Pzp który stanowi, że ciężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na:

  • Wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania odwoławczego;
  • Zamawiającym, jeżeli wykonawca, który złożył ofertę, nie jest uczestnikiem postępowania odwoławczego.

natomiast należy obowiązek dowodowy rozumieć w ten sposób, że odwołujący powinien udowodnić „uzasadnione wątpliwości” czy cen została prawidłowo wyliczona, a nie przeprowadzić przesądzający dowód rażącego zaniżenia.

Wnioski

Wykonawca broniący ceny oferty, czy też wykonawca atakujący wybór oferty z powołaniem się na podstawę odrzucenia przewidzianą w art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp powinien zawsze mieć na uwadze reguły dowodowe w sporze, tak aby o porażce i w konsekwencji sukcesie konkurencji nie zadecydowało formalne rozstrzygnięcie.

r.pr. Karolina Jamrozik

kjamrozik@kzp.net.pl

Skontaktuj się z nami aby dowiedzieć się więcej na temat oferowanych usług.

kzp artykuły

Dziękujemy, że jesteś z nami.

Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach, zapisz się do Newslettera; napisz do nas wiadomość o tytule „Newsletter” na kzp@kzp.net.pl.