Podwykonawca może dochodzić miarkowania kary umownej



23.10.2016

W orzecznictwie najczęściej wskazuje się na rażącą dysproporcję pomiędzy poniesioną szkodą w wysokością należnej kary umownej bądź nawet gdy wystąpił brak szkody. Także instrument miarkowania kary stosowany jest w sytuacji gdy wartość wykonanego z opóźnieniem zobowiązania jest nieznaczna do wysokości należnej kary umownej.
Często zwraca się uwagę, że jeżeli kara umowna jest równa bądź zbliżona do wartości zobowiązania, można ją uznać za rażąco wygórowaną. Wreszcie w każdej sprawie gdzie powód wnosi aby sąd zmiarkował karę umowną, możne podnosić nadużycie prawa na podstawie art. 5 k.c., czyli gdy jedna ze stron czyni ze swego prawa użytek, który jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, gdyż w świetle art. 5 k.c. takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Sądy najczęściej dostrzegają rażące wygórowanie jako okoliczność, która uzasadnia miarkowanie kary umownej gdy z porównania rozmiarów poniesionej szkody w wyniku naruszenia zobowiązania w stosunku do wysokości zastrzeżonej kary umownej, wychodzi że wierzyciel nie poniósł w ogóle szkody. Wskazuje się także, że jeżeli kara umowna jest równa bądź zbliżona wartości zobowiązania, to jest ona rażąco wygórowana.
Oczywiście ważna w każdym przypadku jest postawa w okolicznościach sprawy samego dłużnika uchybiającego zobowiązaniu. Trzeba bowiem pamiętać, iż przy ustaleniu przesłanek miarkowania kary umownej sąd uwzględnia całokształt okoliczności konkretnej sprawy, nie stosuje jedynie kryterium mechanicznego czy matematycznego.

Szczególnie pilnie wysokości kar powinien przyglądać się podwykonawca w zamówieniu publicznym aby nie zostały na niego nałożone kary w wyższej wysokości niż wykonawca będący stroną umowy w sprawie zamówienia publicznego. Podwykonawca przed podpisaniem umowy może sprawdzić warunki umowy jaki łączą wykonawcę i zamawiającego, gdyż takie umowy zwykle są dostępne na stronie internetowej zamawiającego.
Podwykonawca powinien ocenić, czy dokumentacja, czy warunki wykonania zobowiązania są wystarczająco jasne i wyczerpujące, więc zauważyć obszary które rodzą dla niego ryzyka na etapie realizacji zamówienia. Zdefiniowane ryzyka powinny być ustalone z drugą stroną umowy i rozstrzygnięte kwestie ich przyjęcia przez stronę i oszacowania. Wreszcie podwykonawca powinien przyjrzeć się procedurom odbiorowym, czy z uwagi na ich przewlekłość nie powstały dodatkowe okoliczności powodujące że kara umowna jest wyższa. Podwykonawcy nie powinny obciążać negatywne okoliczności z tego tytułu.
Kara umowna w wyższej wysokości niż przysługująca narusza zasady słuszności, lojalności kupieckiej i rażąco wykracza poza społeczno – ekonomiczną oraz motywacyjną rolę kary umownej. Jednocześnie narusza zasady współżycia społecznego i stanowi może nadużycie prawa.

Na koniec należy podkreślić, że zawarcie umowy zawsze wymaga skupienia i przygotowania, jak też spokojnych okoliczności jej zawarcia. Wielu kłopotów można uniknąć, gdy przedsiębiorca wykaże się zapobiegliwością na etapie czynności przygotowawczych i właściwe przygotuje się do negocjacji umowy z partnerem. Co też oznacza, że powinno się maksymalnie poświęcić czasu i uwagi dla rozeznania wszelkich okoliczności mających chronić swój interes w kontrakcie.