Zwrot wadium w ustawie Pzp
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (dalej „ustawa Pzp”) Zamawiający zwraca wniesione przez wykonawcę wadium w przypadkach określonych w ustawie Pzp, „automatycznie” lub na wniosek wykonawcy.
Jak wynika z art. 98 ust. 1 ustawy Pzp, Zamawiający zwraca wadium niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia wystąpienia jednej z okoliczności:
1) upływu terminu związania ofertą;
2) zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego;
3) unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, z wyjątkiem sytuacji gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.
W ustępie drugim powołanego przepisu wskazano zaś, że Zamawiający, niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku zwraca wadium wykonawcy:
1) który wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert;
2) którego oferta została odrzucona;
3) po wyborze najkorzystniejszej oferty, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza;
4) po unieważnieniu postępowania, w przypadku gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.
Kazus jednego z postępowań
W kontekście powyższych przepisów rozważenia wymaga, jaki wpływ na sytuację wykonawcy oraz całe postępowanie przetargowe ma czynność Zamawiającego polegająca na ewentualnym przedwczesnym zwrocie wadium wniesionego przez wykonawcę.
Zdarzenie takie miało miejsce w jednym z postępowań przetargowych i było przedmiotem jednego z wniesionych w postępowaniu środków ochrony prawnej. W odwołaniu odwołujący podniósł, iż zamawiający, na 6 dni przed upływem terminu związania ofertą, wystosował do banku będącego wystawcą gwarancji wadialnej dla odwołującego oświadczenie o zwolnieniu wadium, co miało powodować ustanie odpowiedzialności wynikającej z zawartej przez wykonawcę umowy gwarancji bankowej. Odwołujący potraktował takie działanie Zamawiającego jako bardzo istotne naruszenie przepisów ustawy Pzp, które nie może być w żaden sposób konwalidowane. Odwołujący podkreślał, że Zamawiający po wyborze oferty najkorzystniejszej nie może zwolnić wadium, jeżeli termin związania ofertą nie upłynął. W konsekwencji wskazywał, iż zwolnienie wadium nastąpiło bez wniosku wykonawcy, a zatem takie działanie i naruszenie przez Zamawiającego przepisów ustawy Pzp w tym zakresie implikuje istotne problemy i jest wadą uniemożlwiającą zawarcie ważnej umowy.
Rozstrzygnięcie Krajowej Izby Odwoławczej
Krajowa Izba Odwoławcza rozstrzygając powyższe zagadnienie doszła do przekonania, iż taka wada w tym postępowaniu nie zaistniała. Wprawdzie Izba stwierdziła naruszenie przez Zamawiającego art. 98 ust. 1 i 2 ustawy Pzp, który to przepis określa termin i przesłanki zwrotu wadium, jednak nie podzieliła oceny odwołującego co do skutków dokonanej przez zamawiającego czynności. W szczególności Izba nie zgodziła się z tezą, że wadliwie dokonana czynność miałaby powodować tak daleko idące skutki jak unieważnienie postępowania. Izba, podchodząc do spornej kwestii bardzo praktycznie, wyszła z założenia, że dokonywanie zwrotu wadium w postępowaniu w sposób niezgodny z przepisami ustawy Pzp (nie sposób wykluczyć, że również w sposób zamierzony) mogłoby być pretekstem dla zamawiającego do unieważnienia postępowania. Izba stwierdziła również, że czynność zamawiającego nie spowodowała rozwiązania stosunku prawnego nawiązanego przez złożenie oferty, jak też odwołujący nie został pozbawiony prawa do skorzystania ze środków ochrony prawnej. W zakończeniu Izba zwróciła uwagę, że przesłanki nieważności umowy określone zostały w art. 457 ust. 1 ustawy Pzp, który zawiera zamknięty i ściśle określony katalog sytuacji, w których umowa w sprawie zamówienia publicznego podlega unieważnieniu. Przy czym tylko i wyłącznie przesłanki unieważniania umowy tam wskazane mogą stanowić podstawę oceny, czy dane postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego podlega unieważnieniu w oparciu o art. 255 pkt 6 ustawy Pzp. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy przedwczesny zwrot wadium przez zamawiającego nie mieści się w ramach którejkolwiek z przesłanek wymienionych w przepisie art. 457 ust. 1 ustawy Pzp.
(wyrok z dnia z dnia 28 grudnia 2021 r., KIO 3513/21)
Ekspert ds. Zamówień Publicznych Marek Tomasik
Skontaktuj się z nami aby dowiedzieć się więcej na temat oferowanych usług.
Dziękujemy, że jesteś z nami
Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.
Aby otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach, zapisz się do naszego Newslettera.
Zapraszamy również do obserwowania strony Kancelarii na Linkedin