Odstąpienie przez sąd od uzasadnienia postanowienia podlegającego zaskarżeniu jest dopuszczalne, jeżeli wydawane jest na wniosek, nie jest natomiast dopuszczalne w przypadku postanowień wydawanych z urzędu.
Odstąpienie od uzasadnienia postanowienia.
Zgodnie z generalną zasadą procesu cywilnego sąd uzasadnia postanowienia, które podlegają zaskarżeniu, niezależnie od tego, czy zostały wydane na posiedzeniu niejawnym, czy na rozprawie (podlegają one uzasadnieniu na wniosek strony). Postanowienia zaś niezaskarżalne nie podlegają uzasadnieniu, niezależnie od tego, na jakim posiedzeniu zostały wydane.
Jednocześnie przepis art. 357 kpc zawiera wyjątki pozwalające sądowi zarówno na podanie zasadniczych powodów rozstrzygnięcia w sytuacji, gdy postanowienie nie jest zaskarżalne (art. 357 § 5), jak i na odstąpienie od sporządzenia uzasadnienia przez sąd. Przedmiotem niniejszego artykułu jest zagadnienie odstąpienia od uzasadnienia postanowienia.
Zgodnie z art. 357 § 6 kpc, wydając postanowienie podlegające zaskarżeniu, sąd może według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy postanowić o odstąpieniu od jego uzasadnienia, jeżeli w całości uwzględnia zawarty w piśmie procesowym wniosek strony i zgadza się z argumentami strony przytoczonymi na jego poparcie. Jednocześnie ze względu na fakt użycia w analizowanym przepisie art. 357 § 6 kpc sformułowania „sąd może” odstąpienie przez sąd od sporządzenia uzasadnienia postanowienia pozostawione jest do jego uznania. Nie jest jednak dowolne, gdyż Sąd może odstąpić od sporządzenia uzasadnienia tylko, gdy po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy w całości uwzględnia wniosek strony zawarty w piśmie procesowym i podziela argumenty przytoczone na jego poparcie. Sąd nie może zatem odstąpić od sporządzenia uzasadnienia, jeżeli uwzględnia wniosek tylko w części albo w całości, ale na innej podstawie faktycznej lub prawnej niż wskazana przez wnioskodawcę we wniosku.
Idąc dalej w świetle art. 357 § 6 kpc Sąd w postanowieniu, od którego uzasadnienia odstępuje, powinien powołać pismo procesowe, w którym strona wniosła o wydanie postanowienia. Argumentacja zawarta w piśmie, którą sąd podziela w całości, „zastępuje” uzasadnienie postanowienia.
Z treści art. 357 § 6 wynika ponadto, że odstąpienie przez sąd od uzasadnienia postanowienia podlegającego zaskarżeniu jest dopuszczalne, jeżeli wydawane jest na wniosek, nie jest natomiast dopuszczalne w przypadku postanowień wydawanych z urzędu. Przepis art. 357 § 6 ma na względzie postanowienia wydawane zarówno na posiedzeniach jawnych, jak i niejawnych.
W tym miejscu należy podkreślić, że Sąd może odstąpić od sporządzenia uzasadnienia postanowienia przy jego wydaniu. Nie może odstąpić w czasie późniejszym, w szczególności po złożeniu przez stronę wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia i doręczenie odpisu postanowienia z uzasadnieniem.
Z treści art. 357 § 6 kpc nie wynika, czy sąd, odstępując od sporządzenia uzasadnienia postanowienia, powinien sporządzić odrębne postanowienie w tym przedmiocie, czy też może ono stanowić odrębne rozstrzygnięcie zawarte w wydanym postanowieniu – odrębny punkt tego postanowienia.
Właściwe wydaje się rozwiązanie drugie i w tym kierunku poszła także praktyka. Trudno bowiem dostrzec okoliczności mające uzasadniać wydawanie odrębnego postanowienia o odstąpieniu od sporządzenia uzasadnienia, zwłaszcza jeśli zważyć, że zgodnie z art. 357 § 6 ma to nastąpić przy wydaniu postanowienia właściwego (głównego), przy czym w postanowieniu o odstąpieniu od uzasadnienia należy powołać pismo procesowe zawierające wniosek o wydanie postanowienia.
Sąd, odstępując od sporządzenia uzasadnienia wydawanego na posiedzeniu jawnym, oprócz ogłoszenia postanowienia powinien także ogłosić odstąpienie od jego uzasadnienia. Natomiast postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym, jeżeli nie jest zawarte w jednym dokumencie, powinno być doręczone łącznie z postanowieniem o odstąpieniu od uzasadnienia.
Na postanowienie sądu o odstąpieniu od uzasadnienia postanowienia nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, w szczególności zażalenie, gdyż nie jest to postanowienie ani kończące postępowanie w sprawie, ani jego zaskarżalność nie została przewidziana w przepisie szczególnym. Postanowienie to nie będzie podlegało również kontroli przez sąd drugiej instancji na podstawie art. 380 na wniosek strony, gdyż trudno wskazać przekonujące argumenty, aby odstąpienie od uzasadnienia mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.
Wpływ na rozstrzygnięcie sprawy może mieć natomiast postanowienie, w odniesieniu do którego sąd odstąpił od uzasadnienia. Brak uzasadnienia nie powinien utrudnić sądowi drugiej instancji kontroli prawidłowości zaskarżonego postanowienia, w odniesieniu do którego sąd odstąpił od uzasadnienia, gdyż argumentacja będzie się znajdować w piśmie procesowym powołanym w zaskarżonym postanowieniu, którą sąd w wydanym postanowieniu podzielił w całości co do zasadności jego wydania.
Jeżeli w jednym dokumencie (postanowieniu) będzie zawarte rozstrzygnięcie o wniosku (uwzględniające) w przedmiocie wydania postanowienia i o odstąpieniu od uzasadnienia, pierwsze z nich będzie podlegało zaskarżeniu na ogólnych zasadach, drugie natomiast będzie niezaskarżalne.
W takim przypadku termin do wniesienia zażalenia biegnie od dnia ogłoszenia postanowienia bądź jego doręczenia stronie, a jeśli pismo zawierające wniosek strony o wydanie postanowienia zostało doręczone później niż postanowienie – od dnia doręczenia tego pisma (§ 6 in fine).
Postanowień, w odniesieniu do których sąd odstąpił od uzasadnienia, nie uzasadnia się także w przypadku złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem.
Przedstawiona instytucja znajdzie zastosowanie z reguły w przypadku kwestii mniejszej wagi oraz wówczas, gdy strona przeciwna nie oponuje przeciwko wnioskowi, w oparciu o który wydano postanowienie. Jeśli strona przeciwna nie wyrażała zgody na uwzględnienie takiego wniosku bądź, chociażby, nie pozostawiła go do uznania sądu, na ogół zajdzie konieczność sporządzenia uzasadnienia zawierającego odniesienie się do kontrargumentów strony przeciwnej.
radca prawny Szymon Stawicki
sstawicki@kzp.net.pl
Dziękujemy, że jesteś z nami.