Z reguły postępowania sądowe trwają długo i zanim sąd dopuści dowód z opinii biegłego najpierw przesłuchuje świadków i strony wówczas dopiero na samym końcu postępowania wydaje postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego sądowego. Jednak w pewnych przypadkach może okazać się, że dowodu tego nie można przeprowadzić bo przeciwnik w toku procesu skutecznie usunął, zniszczył lub zmodyfikował bądź dokonał znacznej ingerencji w przedmiot, który miał polegać opinii biegłego sądowego wówczas zasadne jest złożenie takiego wniosku nawet przed wszczęciem postępowania, aby zapobiec niekorzystnym działaniom strony przeciwnej. Dlatego, tak ważny, jest, aby w sposób należyty przygotować wniosek o zabezpieczenie dowodu, aby uniknąć niemożności jego przeprowadzenia w wyniku upływu czasu.
Zabezpieczenie dowodów (probatio in perpetuam memoriam) ma na celu zapobieżenie niebezpieczeństwu utraty możliwości przeprowadzenia postępowania dowodowego. Postępowanie to ma charakter pomocniczy, powiązane jest strukturalnie i funkcjonalnie z postępowaniem głównym. Umożliwia ono wcześniejsze dopuszczenie wniosków dowodowych i przeprowadzenie dowodu w sytuacji powstania obawy, że dokonanie tych czynności we właściwym czasie będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione, jak również, gdy z innych przyczyn zaistnieje potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy. Zarówno obawa niewykonalności, jak również ryzyko zbytniego utrudnienia przeprowadzenia dowodu, nie może opierać się wyłącznie na subiektywnej ocenie wnioskodawcy.
Zgodnie z art. 310 k.p.c. „Przed wszczęciem postępowania na wniosek, a w toku postępowania również z urzędu, można zabezpieczyć dowód, gdy zachodzi obawa, że jego przeprowadzenie stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione, albo gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy”.
W związku z tym, chcąc skorzystać z takiej instytucji przed sądem należy dołączyć do wniosku dowody potwierdzające zasadność żądania, które potwierdzają, że przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego w toku postępowania głównego stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione albo z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.
Zgodnie z art. 311 k.p.c. wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki lub gdy postępowanie nie zostało jeszcze wszczęte, w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. Zatem przed wszczęciem postępowania wniosek składa się w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony, zaś w toku postępowania wniosek składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, chyba że zachodzi wypadek nie cierpiący zwłoki – wtedy wniosek składa się do sądu rejonowego, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony.
Wniosek powinien spełniać wymogi stawiane pismom procesowym i określone w przepisie art. 126 k.p.c. to jest: oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, wymienienie załączników. Ponadto powinien zawierać dane określone w przepisie art. 312 k.p.c. to jest: oznaczenie wnioskodawcy i przeciwnika oraz innych osób zainteresowanych, jeżeli są znane, wskazanie faktów oraz dowodów, przyczyny uzasadniające potrzebę zabezpieczenia dowodu.
Od wniosku pobiera się opłatę stałą w wysokości 100,00 zł.
Zasadne jest, aby dowody dołączone do wniosku wykazywały, że przeciwnik – uczestnik postępowania zamierza usunąć dowód lub dokonać znacznej ingerencji w wykonany przedmiot umowy, co w późniejszym toku postępowania uczyni niemożliwe uzyskanie rzetelnej opinii biegłego.
Instytucja zabezpieczenia dowodów nie służyła potencjonalnemu zbadaniu, czy powód będzie miał szanse w przyszłym procesie sądowym.
W toku postępowania mającego na celu zabezpieczenie dowodów – w postaci opinii biegłego sądowego nie dopuszcza się możliwości dokonywania przez sąd innych czynności (niezwiązanych z zabezpieczeniem).
Z wnioskiem o zabezpieczenie do sądu można także zwrócić się w okresie zawieszenia postępowania (art. 179 § 3 k.p.c.). Zgłoszenie wniosku o zabezpieczenie dowodu (stanowiące wyłącznie czynność przygotowawczą w odniesieniu do dochodzenia roszczenia głównego) nie przerywa biegu terminu przedawnienia (art. 123 k.c.), zaś postanowienie o oddaleniu lub uwzględnieniu wniosku o zabezpieczenie dowodu jest niezaskarżalne, jednakże w trybie art. 359 k.p.c. można złożyć wniosek o uchylenie lub zmianę postanowienia.
Z reguły sprawy z zakresu zabezpieczenia dowodu dokonywane jest przy wezwaniu obu stron na posiedzenie w przedmiocie zabezpieczenia dowodu, jednakże kancelaria podejmuję wszelkie działania w zakresie sformułowania wniosku o zabezpieczenie dowodu, aby sąd wydał postanowienie o zabezpieczenie bez wezwania przeciwnika, co sukcesem dotychczas udaje się realizować, gdyż utrudnia to drugiej stronie przedstawienie własnej argumentacji i uchylenie postanowienia o zabezpieczeniu.
Kancelaria formułując wnioski o zabezpieczenie dowodu ponad wszelką wątpliwość stara się wykazać „wypadek niecierpiący zwłoki”. W myśl art. 313 k.p.c. „zabezpieczenie dowodu może być dopuszczone bez wezwania przeciwnika tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki albo gdy przeciwnik nie może być wskazany lub gdy miejsce jego pobytu nie jest znane”.
Do przeprowadzenia dowodu w wyznaczonym terminie stosuje się przepisy Kodeksu o tym dowodzie, o którego zabezpieczenie chodzi.
Zgodnie z przepisem art. 315 k.p.c. strony mają prawo wskazywać przed sądem orzekającym uchybienia popełnione przy zabezpieczeniu dowodu. Może być to uczynione ustnie do protokołu lub w formie pisemnej. Powinno to nastąpić w postępowaniu w sprawie, i to jak najszybciej, gdyż uchybienia, w razie ich stwierdzenia, mogą mieć wpływ na dalsze postępowanie dowodowe i jego kierunek. Uzupełnienie lub powtórzenie postępowania może nastąpić na wniosek strony i tylko wtedy, gdy będzie to jeszcze wykonalne. W sytuacji, w której jest to już niemożliwe (np. świadek zmarł, przedmiot umowy został usunięty, zniszczony), lub gdy dostrzeżono uchybienia sąd oceni, czy i w jakim zakresie można przeprowadzonemu dowodowi – mimo popełnionych uchybień – przypisać moc dowodową (art. 233 § 1 k.p.c.)