Kiedy Zamawiający musi wezwać do wyjaśnień rażąco niskiej ceny?

08.05.2018

Zgodnie z art. 90 ust. 1a ustawy Pzp:

1a. W przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej 30% od:

1) wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia;

2) wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły po wszczęciu postępowania, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych, zamawiający może zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1.

Nie powinno być żadnych wątpliwości, że powyższy przepis wskazuje w jakich sytuacjach zamawiający musi (pkt 1) a w jakich może (pkt 2) zwrócić się o udzielenie wyjaśnień dotyczących ceny. U niektórych zamawiających powstało jednak błędne przekonanie, że jeżeli nie zaistniała żadna z sytuacji opisanych w art. 90 ust. 1a ustawy Pzp, to nie mogą oni zwrócić się do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień dotyczących ceny, nawet jeśli mają wątpliwości co do realnego charakteru zaoferowanej ceny.

 

Tymczasem takie stanowisko nie ma żadnych podstaw i jest wręcz sprzeczne z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z ww. artykułem jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie wskazanym szczegółowo w ustawie Pzp. W orzecznictwie KIO nie budzi żadnych wątpliwości, że przepis art. 90 ust. 1 ustawy Pzp stanowi generalną zasadę, wskazującą na podstawę wystąpienia przez zamawiającego do konkretnego wykonawcy z żądaniem udzielenia wyjaśnień, odnoszących się do podejrzenia wystąpienia w jego ofercie rażąco niskiej ceny lub kosztu. Jego treść wręcz zobowiązuje zamawiającego do zwrócenia się do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień oraz złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, jeżeli cena lub koszt oferty lub ich istotne części składowe w opinii zamawiającego wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą jego wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami sformułowanymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów. Wobec tego wskazać należy, że obowiązek żądania wyjaśnień jest w pełni zależny od zamawiającego i występuje w przypadku, gdy zamawiający oceniając ofertę danego wykonawcy poweźmie wątpliwości co ceny lub kosztu oferty, lub ich istotnych części składowych.

Innymi słowy zaistnienie wątpliwości po stronie zamawiającego stanowi podstawową okoliczność uruchamiającą procedurę żądania wyjaśnień w celu ustalenia czy oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt. Bez względu na brak zaistnienia okoliczności wymienionych przykładowo w art. 90 ust. 1a Pzp, w razie wystąpienia wątpliwości odnośnie wartości zaoferowanej przez wykonawcę ceny lub kosztu, zamawiający jest zawsze uprawniony wezwać wykonawcę do złożenia stosownych wyjaśnień.

Natomiast niezależnie od dyspozycji art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, ustawodawca uszczegółowił wskazaną generalną zasadę występowania z żądaniem wyjaśnień w sprawie rażąco niskiej ceny poprzez regulacje zawarte w art. 90 ust. 1a ustawy Pzp, wskazując tam na szczególne przypadki, w których żądanie złożenia wyjaśnień może być konieczne. Należy podkreślić, że ww. przepis w pkt 1) nakłada na Zamawiającego obowiązek zwrócenia się do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień, natomiast w pkt 2) przewiduje taką możliwość.

Te szczególne przypadki ustawodawca odniósł do wartości matematycznie obliczalnych, pozostawiając jednak zawsze  zamawiającym możliwość ich oceny w konkretnym przypadku. Co w rezultacie oznacza, że zamawiający w absolutnie każdym przypadku, gdy poweźmie uzasadnione wątpliwości może wszcząć procedurę wyjaśnień sposobu kalkulacji ceny.