Bezpośrednia zapłata wynagrodzenia podwykonawcy (dalszemu podwykonawcy) jako podstawa do potrącenia i odstąpienia od umowy

24.11.2020

Nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych przeprowadzona w 2013 roku wprowadziła do ww ustawy art. 143c ust. 1, w świetle którego podwykonawcom (dalszym podwykonawcom) przyznano bezpośrednie roszczenie do zamawiającego o zapłatę wynagrodzenia, w przypadku braku zapłaty należnego im wynagrodzenia przez wykonawców. W związku z powyższym zamawiający w przypadku uzasadnionego roszczenia o zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy zobowiązany jest do jego uiszczenia bezpośrednio podwykonawcy. Jednocześnie w celu zabezpieczenia interesu zamawiających wprowadzono do ustawy art. 143c ust. 6 na podstawie którego w przypadku dokonania bezpośredniej zapłaty podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, o których mowa w ust. 1, zamawiający potrąca kwotę wypłaconego wynagrodzenia z wynagrodzenia należnego wykonawcy.

Dostrzeżenia wymaga, że na podstawie przedmiotowego przepisu zamawiający może dokonać potrącenia kwoty wypłacanego wynagrodzenia z wynagrodzenia należnego wykonawcy, niezależnie od tego czyj dług w ten sposób spłacił – wykonawcy czy podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy. Tym samym to w interesie wykonawcy, z którym zamawiający zawarł umowę w sprawie zamówienia publicznego leży sumienne rozliczanie się z podwykonawcami, a także sprawowanie kontroli nad rozliczeniami, dokonywanymi przez jego podwykonawców z dalszymi podwykonawcami.

 

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż zamawiający uprawniony jest do potrącenia wynagrodzenia bezpośrednio wypłaconego podwykonawcy (dalszemu podwykonawcy) z wynagrodzenia należnego wykonawcy, a przedmiotowy przepis stanowi zabezpieczenie zamawiającego przed dwukrotnym zapłaceniem tej samej kwoty.

 

Ponadto w celu zabezpieczenia interesów zamawiającego ustawodawca wprowadził do ustawy przepis art. 143c ust. 7 PZP, w którym określił, iż konieczność wielokrotnego dokonywania bezpośredniej zapłaty podwykonawcy lub o których mowa w ust. 1, lub konieczność dokonania bezpośrednich zapłat na sumę większą niż 5 % wartości umowy w sprawie zamówienia publicznego może stanowić podstawę do odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego przez zamawiającego.

 

Przepis art. 143c ust. 7 PZP stanowi odrębną od rozwiązań przewidzianych w przepisach Kodeksu cywilnego podstawę odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego. Uprawnienie do odstąpienia od umowy na podstawie art. 143c ust. 7 PZP przysługuje zamawiającemu przez cały okres obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego. Podkreślić należy, że art. 143c ust. 7 PZP jest przepisem o charakterze bezwzględnie obowiązującym i strony w zawartej umowie w sprawie zamówienia publicznego nie mogą zawrzeć postanowienia określającego termin do skorzystania z tego uprawnienia do odstąpienia od umowy.

 

Jednakże aby zamawiający był uprawniony do skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy na podstawie komentowanego przepisu musi zostać spełniona jedna z dwóch następujących przesłanek, polegających na:

  • wielokrotnym dokonywaniu przez zamawiającego bezpośredniej zapłaty na rzecz podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy lub
  • konieczności dokonania przez zamawiającego bezpośrednich zapłat na sumę większą niż 5% wartości umowy o zamówienie publiczne.

 

O ile druga wskazana powyżej przesłanka nie rodzi większych wątpliwości interpretacyjnych o tyle pierwsza w szczególności zwrot „w przypadku dokonania wielokrotnego dokonywania bezpośredniej zapłaty” przez zmawiającego może nastręczać pewnych wątpliwości.

 

W tym miejscu wskazać należy, iż w świetle orzecznictwa przyjmuje się, iż zamawiający uprawniony jest do odstąpienia od umowy o zamówienie publiczne na podstawie art. 143c ust. 7 PZP, w sytuacji gdy co najmniej trzykrotnie zapłacił podwykonawcom wynagrodzenie za wykonane roboty.

 

Reasumując, stwierdzić należy, iż zamawiający na podstawie art. 143c ust. 6 PZP uprawniony jest do potrącenia wynagrodzenia bezpośrednio wypłaconego podwykonawcy (dalszemu podwykonawcy) z wynagrodzenia należnego wykonawcy, natomiast na podstawie art. 143c ust. 7 PZP uprawniony jest do odstąpienia od umowy o zamówienie publiczne, gdy co najmniej trzykrotnie zapłacił podwykonawcom wynagrodzenie za wykonane roboty.

 

Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.