Co więcej, wiedza wykonawców robót budowlanych na temat kodeksowej regulacji umowy o roboty budowlane ogranicza się najczęściej do kilku artykułów, przede wszystkim tych, które dotyczą solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy (generalnego wykonawcy) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy oraz gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Często okazuje się też, że wykonawcy nie wiedzą o istnieniu art. 651 KC, mimo że wynikają z niego dla nich ważne obowiązki, których niedopełnienie może mieć poważne konsekwencje.
Zgodnie z art. 651 KC jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora. Trzeba zaznaczyć przy tym, że obowiązki określone w art. 651 KC obciążają wykonawcę, jeśli nie zostaną wprost wyłączone przez strony w umowie. Zatem umowa o roboty budowlane nie musi powtarzać treści art. 651 KC ani do niego odsyłać, wystarczy, że nie zawiera odmiennych regulacji.
Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu powiadomienie o wadliwości powinno nastąpić niezwłocznie. Oznacza to konieczność działania wykonawcy bez zbędnej zwłoki, przy dołożeniu normalnej, przyjętej w danych stosunkach staranności, począwszy od dnia, w którym zaszła okoliczność inicjująca powstanie obowiązku informacyjnego.
Ponadto z literalnego brzmienia przepisu wynika, że obowiązek informowania o wadliwości powstaje dopiero w razie pozyskania przez wykonawcę pozytywnej wiedzy o wadliwości. Za takim stanowiskiem przemawia także orzecznictwo, które wskazuje, że wykonawca nie ma obowiązku poddania dostarczonego projektu szczegółowej analizie w celu sprawdzenia i wykrycia jego. Jeśli jednak wykonawca taką wadę wykryje, ma obowiązek o niej powiadomić inwestora. Trzeba jednak pamiętać, że w orzecznictwie prezentowany jest również pogląd, iż obowiązek informacyjny po stronie wykonawcy pojawia się również wtedy, gdy powinien on był dostrzec wadliwość. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 23 kwietnia 2013 r. (I ACa 133/13) wskazano, że choć z art. 651 KC nie da się wywieść obowiązku szczegółowego sprawdzania projektu budowlanego, to jednak nie zwalnia to wykonawcy z obowiązku zwrócenia inwestorowi uwagi na wadliwość projektu, którą wykonawca dostrzegł lub powinien był dostrzec. Jeżeli wykonawca, zachowując szczególną staranność wymaganą od przedsiębiorcy zajmującego się wykonawstwem budowlanym (art. 355 § 2 KC), miał możliwość dostrzeżenia wadliwości projektu bez potrzeby odwoływania się do wiadomości specjalnych, jakimi dysponuje projektant, lecz tego zaniechał, to wówczas odpowiada za szkodę wyrządzoną nienależytym wykonaniem zobowiązania. Z kolei zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z 10 lipca 2019 r. (IV CSK 61/19) wykonawcy nie obciążają wady wynikłe z błędów projektowych, jednak tylko błędów na tyle specjalistycznych, że wykonawca nie mógł ich dostrzec bez badań i pomiarów.
Art. 651 KC – kierunki w orzecznictwie
Zatem pierwszy kierunek w orzecznictwie, który można uznać za przeważający, zakłada, że wykonawca nie ma obowiązku szczegółowego merytorycznego sprawdzenia przedstawionego mu projektu. Musi jednakże niezwłocznie zawiadomić inwestora o niemożliwości realizacji inwestycji na podstawie otrzymanego projektu lub też o tym, że realizacja dostarczonego projektu spowoduje powstanie obiektu wadliwego. Drugi kierunek zakłada z kolei, że wykonawca ma obowiązek dokonać sprawdzenia dokumentacji projektowej, kierując się w tym względzie zawodową starannością i wiedzą techniczną. Pojawiają się też orzeczenia odwołujące się do doświadczenia wykonawcy, uzależniające obowiązek sprawdzenia dokumentacji od jego oceny. Ten ostatni pogląd wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 stycznia 2018 r. (II CSK 543/17): „Brzmienie art. 651 KC w zakresie, w jakim wskazuje, że wykonawca ma powiadomić inwestora, gdy dostarczona dokumentacja nie nadaje się do wykonania robót, nie jest w pełni jasne – nie wiadomo, jak gruntownie dokumentacja ta powinna zostać sprawdzona. Jednak funkcja tego przepisu pozwala na relatywnie łatwe wyjaśnienie – zależy to od oceny doświadczonego wykonawcy, który wykonuje prace.”
Trzeba też przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 30 września 2009 r. (V CSK 89/09), odnoszące się ogólnie do obowiązków wykonawcy i konsekwencji ich niewypełnienia: „w ramach obowiązków stron wynikających z umowy o roboty budowlane, wykonawca lub osoby działające w jego imieniu, posiadające niezbędne kwalifikacje, wiedzę oraz doświadczenie w zakresie realizacji inwestycji budowlanych powinny podejmować wszelkie niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia zamierzonego celu w postaci wykonania określonego w umowie dzieła (obiektu budowlanego). Obowiązkiem wykonawcy jest więc także umiejętne dokonanie oceny dostarczonego przez inwestora projektu, placu budowy, maszyn, materiałów pod względem możliwości prawidłowego wykonania prac przy ich użyciu. W przypadku stwierdzenia wad wykonawca jest zobowiązany niezwłocznie poinformować o tym inwestora, który powinien podjąć działania zmierzające do ich usunięcia, umożliwiając w ten sposób prawidłowe wykonanie prac. Niedopełnienie przez wykonawcę tego obowiązku ma taki skutek, że jego odpowiedzialność będzie się rozciągać także na te wady obiektu, które powstały z przyczyn wskazanych w art. 651 KC.”
W świetle zarówno powyższego jak i szeregu innych orzeczeń niedopełnienie obowiązków wynikających z art. 651 KC może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą wykonawcy. Trzeba przy tym pamiętać, że przepis art. 651 KC nie stanowi samodzielnej podstawy odpowiedzialności wykonawcy, przy ustalaniu istnienia obowiązku odszkodowawczego wykonawcy konieczne jest zatem odwołanie się do ogólnych zasad odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 KC). Niedopełnienie przez wykonawcę obowiązku wynikającego z art. 651 KC ma też wpływ na odpowiedzialność z tytułu rękojmi, gdyż odpowiedzialność wykonawcy rozciąga się na wady obiektu wynikłe z przyczyn opisanych w art. 651 KC. Jeżeli natomiast wykonawca zawiadomi inwestora o zaistnieniu którejś z okoliczności wymienionych w art. 651 KC, a ten poleci dalsze wykonywanie robót, wykonawca jest zwolniony z odpowiedzialności za nieprawidłowe (co do jakości) lub nieterminowe wykonanie obiektu lub robót.
Podsumowując, wykonawcy robót budowlanych muszą pamiętać, że jeśli dostarczony im przez inwestora projekt zawiera wady, które uniemożliwiają prawidłowe wykonanie robót albo jeżeli zachodzą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, na podstawie art. 651 KC mają obowiązek niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora. Kontynuowanie robót w takich okolicznościach bez wymaganego zawiadomienia będzie narażać wykonawców na odpowiedzialność i nie będą się wówczas mogli zasłaniać tym, że projekt został im dostarczony przez inwestora, który odpowiada za jego prawidłowość.
kmikoda@kzp.net.pl
Skontaktuj się z nami aby dowiedzieć się więcej na temat oferowanych usług.
Dziękujemy, że jesteś z nami.
Niniejsze opracowanie nie może być wykorzystywane jako opinia prawna, w tym nie może służyć jako rekomendacja określonych działań, w szczególności w ramach działalności gospodarczej.